دخمه زرتشتیان
در پانزده کیلومتری جنوب شرقی یزد، بربلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. در دامنه ضلع شمالی این کوه، تعدادی عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از هر سه، مجهز به امکانات رفاهی زمان خود- معروف به خیله- دیده می شود.
قدیمی ترین آثار این محوطه، خیله ها و دخمه های ضلع غربی است که به دوران صفویه تعلق دارند.
دخمه محلی است که زرتشتیان از دیر باز تا حدود چهل سال پیش، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه کرکس های کوه های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به "استودان" معروف است و استخوان های به جای مانده از اجساد را داخل آن می ریختند.
پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می شد و بار دیگر دخمه مذکور مورد استفاده قرار می گرفت. در حقیقت محوطه داخلی دخمه ها مانند گورستانی بود که چندین بار از آن استفاده می شد.
از دیگر دخمه های این استان می توان به دخمه چم (روستای چم، شهرستان تفت)، دخمه فیروزآباد (شهرستان یزد) و دخمه اردکان اشاره کرد.
پارس بانو- بونو پرس
این زیارتگاه در دامنه کوه های "میل نیزار" و"لای چقک" روستای "از رجوع" بخش عقدای شهرستان اردکان قرار دارد. این زیارتگاه همه ساله از اول تا پنجم تیر ماه، محل تجمع و زیارت زرتشتیان است.
آتشکده زرتشتیان(آتش ورهرام یزد)
بنای آتشکده زرتشتیان- مشهور به آتش ورهرام یزد- در آبان ماه سال 1313هجری شمسی با سرمایه اهدایی انجمن پارسیان هند در زمینی اهدایی با نظارت "ارباب جمشید امانت" ساخته شد.
ساختمان اصلی آتشکده دو متر بالاتر از سطح زمین و در وسط حیاط بزرگ مملو از درختان سرو و کاج، ساخته شده است. در محور ورودی بنا در ضلع جنوبی، حوض گرد بزرگی قرار دارد که نگاره فروهر و سرستون های سنگی عمارت در آن منعکس می شود.
اتاق نگهداری آتش مقدس، در وسط ساختمان (دور از تابش خورشید) قرار دارد و اطراف آن اتاق هایی برای نماز و نیایش طراحی شده است. معماری این آتشکده تا حدودی از معماری آتشکده های پارسیان هند تاثیر گرفته است.
بنا به روایتی، آتش موجود در این آتشکده که زرتشتیان آن را "آتش ورهرام" می نامند، حدود 1515 سال پیش از آتشکده "ناهید پارس" (پس از نقل مکان به چندین جای دیگری در استان یزد) به این مکان آورده شد و تاکنون این آتش خاموش نشده است. زرتشتیان یزد مراسم مذهبی، اعیاد، جلسات گردهمایی و سخنرانی خود را در این مکان برگزار می کنند.
پیرنارکی
پیرنارکی، یکی از مهم ترین زیارتگاه های زر تشتیان ایران است که در پانزده کیلومتری شهرستان مهریز و در دامنه کوهی به همین نام قرار دارد. بنا به روایت زرتشتیان پیر نارکی، محل غایب شدن شاهزاده "نازبانو" خواهر "شهربانو"- همسر امام حسین (ع) – و دختر "یزد گرد سوم" است. او در یکی از جنگ ها، به این منطقه دور افتاده پناه آورد و در همین مکان به حق تعالی پیوست.
در این زیارتگاه، چشمه آب و چند درخت کوهستانی دیده می شود و اطراف آن، خیله های زرتشتیان قرار دارد. همه ساله زرتشتیان سراسر ایران، دوازدهم تا شانزدهم مرداد ماه را وقف زیارت این پیر می کنند.
در تحقیقات باستانی شناسی اخیر، جاده قدیمی دسترسی به این زیارتگاه از مسیر شهرستان تفت کشف شده است. طول این جاده ده کیلومتر و عرض آن چهار متر است. دیواره این جاده در بعضی از قسمت ها، تا ارتفاع یک متر، تماماً سنگ چین شده است. احتمالاً قدمت این جاده همزمان با پیدایش زیارتگاه پیرنارکی (بیش از هزار سال) است.
چک چک یا پیر سبز
این آتشکده در چهل و هشت کیلومتری شهر یزد، در جاده طبس و در میان کوه های "اردکان" و "انجیره" قرار دارد. چون از شکاف کوه های صخره ای پوشیده از سبزه آن، همواره آب می چکد، این محل به "چکچو"، "چک چک" معروف شده است. زرتشتیان این محل را "پیرسبز" می نامند.
پیرنارسون
این آتشکده در پانزده کیلومتری شهرستان اردکان، در دامنه کوه های کم ارتفاع و بدون پوشش گیاهی واقع شده است. بنا به توصیف فرهنگ بهدینان، زرتشتیان بر این اعتقادند که "هریشت" محل غایب شدن یکی از کتیزهای بانوی "یزد گرد ساسانی" است.
زرتشتیان هر سال، در روز هجدهم نوروز به این محل می آیند و به زیارت، جشن و پایکویی می پردازند.
درباره این سایت